Մարդու առողջությունը

1.Ո՞րն է օրգանիզմի առողջ վիճակը:

Առողջությունը մարդու նորմալ վիճակն է:

2.Թվարկե՛ք մարդու առողջ ապրելակերպի մի քանի կանոն:

1. Կրթություն

2. Սնունդ

3. Հիգիենա

4. Մարզանք

5. Նորմալ հոգեվիճակ

6. Շրջակա միջավայր

7. Պասխանատու վարքագիծ

8. Ժռանգականություն

3. Առողջության համար ի՞նչ նշանակության ունի քունը:

Կանոնավոր և բավարար քունը խիստ կարևոր է առողջության համար

Անսեռ և սեռական բազմացում

1. Պատրաստել տեսանյութ անսեռ և սեռական բազմացման մասին:

2. Ի՞նչ է բազմացումը:

Բազմացումը կենդանի օրգանզիմներին բնորոշ հատկություններից է։ Բազմացման միջոցով կենդանի օրգանիզմները վերարտադրում են իրենց նմաններին և դրա շնորհիվ կյանքը շարունակվում է սերնդեսերունդ։ Բազմացումը կարող է լինել սեռական կամ անսեռ։

3. Որո՞նք են անսեռ և սեռական բազմացումը:
Բազմացման շնորհիվ օրգանիզմը ստեղծում է իր նմանին: Բազմացման արդյունքում ավելանում է օրգանիզմների թվաքանակը: Սակայն ավելի կարևոր է այն, որ բազմացման արդյունքում տվյալ օրգանիզմի հիմնական հատկանիշները մշտապես պահպանվում են, քանի որ միշտ փոխանցվում են սերնդեսերունդ:
4. Անսեռ բազմացման ի՞նչ եղանակներ գիտեք:

5. Ի՞նչ է սպորը:
Սպորը վեգետատիվ բջիջ է, որը զարգանում է վեգետատիվ հատուկ օրգանում

6. Ի՞նչ է փոշոտումը: Փոշեհատիկը քամու կամ միջատների միջոցով տեղափոխվում է
վարսանդի սպիի վրա. տեղի է ունենում փոշոտում

Նյութերի և էներգիայի փոխանակություն

1. Ի՞նչ մասերից է կազմված նյութերի փոխանակությունը: Էներգիայից և նյութերից։
2. Թվարկե՛ք այն նյութերը, որոնք բույսերը կլանում են շրջակա միջավայրից: Բույսերը շրջակա միջավայրից ստանում են ջուր, ածխաթթու գազ, հանքային աղեր, թթվածին:
3. Ո՞ր կենդանիներն են սառնարյուն: Օձ գորտ ձուկ։

Շնչառություն

1.  Ի՞նչ  է  շնչառությունը:

Այն գազափոխանակությունը, երբ օրգանիզմը օդից կլանում է թթվածին և անջատում ածխաթթու գազ կոչվում է շնչառություն:

2.  Շնչառական  ի՞նչ  օրգաններ  գիտեք:

Գոյություն ունի շնչառության երկու բաղադրիչ` արտաքին և ներքին:

3. Ի՞նչ  դեր  ունի  շնչառությունը  բույսերի  և կենդանիների  կյանքում:

Բույսերը շնչառության հատուկ մասնագիտացված օրգան համակարգ չունեն: Թթվածինը բջիջներին բաշխվում է միջբջջային տարածություններով: Բույսը տերևի ստորին մակերեսին ունի հատուկ բջիջներ, որոնք կոչվում են հերձանցքներ: Դրանք առաջանում են երկու կիսալուսնաձև բջջից, որոնք բացվում և փակվում են: Բացված վիճակում կատարվում է գազափոխանակություն բույսի և օդի միջև: Հերձանցքներով գոլորշանում է նաև ջուրը:

4.  Շնչառության ո՞ր  եղանակն է կոչվում  կրկնակի:

Հաշվապահական հաշիվներում տնտեսական գործառնությունների հետևանքով առաջացած փոփոխությունները գրանցվում են կրկնակի գրանցման եղանակով, այսինքն՝ գործառնության գումարը միաժամանակ գրանցվում է 2 տարբեր հաշիվներում։ 

Սննդառություն և մարսողություն

1. Սննդառության ի՞նչ եղանակներ են ձեզ հայտնի:

Արև, ջուր, հող։

2. Ինչպե՞ս են սնվում բույսերը:

Բույսերը չունեն հատուկ մարսողական համակարգ, քանի որ անրաժեշտ սննդարար նյուերն առաջանում են նրանց բջիջներում լուսասինթեզի արդյունքում։ Բույսերի մեծամասնությունը բնորոշ է հողային (հանքային) և օդային (լուսասինթեզ) սնուցում։ Հողային սնուցմն իրականացնում է արմատային համակարգը, որը հողից ներծծում է ջուր և դրանում լուծված հանքային նյութեր, որոնք փոխադրող անոթներով հասնում են տերևներին։

3. Որո՞նք են ավտոտրոֆ և հետերոտրոֆ օրգանիզմները:

Կենդանիները, սնկերը և բակ տերիաների մեծ մասը չեն կարող ինքնուրույնսին թեզել օրգանական նյութեր. նրանք սշզնվում են այլ օրգանիզմներում կուտակված պատրաստի օրգանական նյութերով։ Այդպիսի
օրգանիզմները ստացել են հետերոտրոֆ անվանումը։

Օրգանիզմն ամբողջական համակարգ է

1. Ինչո՞վ է պայմանավորված օրգանիզմի ամբողջականությունը:

Յուրաքանչյուր կենդանի օրգանիզմ կազմված է բջիջներից: Բազմաբջիջ օրգանիզմների կառուցվածքային փոքրագույն մասնիկը բջիջն է:

2. Ի՞նչ տեղի կունենա, եթե կենդանին չստանա բավարար քանակությամբ սննդանյութ:

Կենդանիների մարսողական համակարգն ապահովում է օրգանիզմը սննդարար նյութերով: Մարսողության կամ սննդանյութերի ներծծման ցանկացած խանգարում անդրադառնում է բոլոր օրգանների աշխատանքի վրա: Չստանալով բավարար քանակությամբ սննդարար նյութեր՝ օրգանիզմի աճը դանդաղում է, խանգարվում է բջիջների վերականգնումը, նվազում է ակտիվությունը:

Բույսի գենարատիվ օրգաները

1. Ինչի՞ց է առաջանում սերմը:

Ցանկացած բույսի կյանքը սկսվում է սերմից։ Արտաքինից սերմը ծածկված է հաստ սերմնամաշկով։ Այն պաշտպանում է սերմի պարունակությունը չորացումից, հիվանդաբեր ման րէների ներթափանցումից և մեխանիկական վնասվածքներից։ Սերմ նամաշկի տակ գտնվում է սաղմը ապագա փոքրիկ բույսը, և պաշարային սննդանյութերը։

2. Ի՞նչ մասերից է կազմված սերմը:

Նրանք հասունանում են բույսերի վրա։

3. Ինչի՞ց է առաջանում պտուղը:

Ծաղկից առաջանում են բույսի պտուղները։ Պտուղը սեռական բազմացման հետևանքով առաջացող օրգան է, որը պարունակում է սերմեր:

4. Ինչու՞ են վարսանդը և առէջները համարվում բույսի գլխավոր մասեր:

Վարսանդը բույսի իգական սեռական օրգանն է,
առէջը արական սեռական օրգանը: Այն ծաղիկները,
որոնք ունեն և՛ վարսանդ, և՛ առէջներ, կոչվում են երկսեռ ծաղիկներ: Այդպիսի ծաղ ներ ունեն ծաղկավոր բույսերի մեծ մասը ( բալը, կակաչը, վարդը): Որոշ բույսեր ունեն միասեռ ծաղիկներ (վարունգ, բարդի, չիչխան): Դրանք ունեն կա՛մ վարսանդ, կա՛մ առէջներ:

Ընձյուղի կառուցվածքը և նշանակությունը

1. Ի՞նչ է ընձյուղը: Ո՞րն է ընձյուղի գլխավոր գործառույթը:

Մեկ վեգետատիվ շրջանում զարգացող ցողունն իր տերևներով և բողբոջներով կոչվում է ընձյուղ:

2. Ի՞նչ նշանակություն ունեն տերևները և ի՞նչ տիպի են լինում:

3. Ի՞նչ գործառույթներ է կատարում ցողունը:

Ձայնի ընկալում: Լսողության հիգիենա

Ի՞նչ կառուցվածք ունի մարդու ականջը:

2. Ինչպե՞ս է աղմուկն ազդում մարդու օրգանիզմի վրա:

Աղմուկը վտանգավոր է ոչ միայն մարդու առողջության, ալև շրջակա միջավայրի համար: Աղմուկից կարող է մարդու թմբկաթաղանթը պայթել, երբ այն գերազանցի 140 դեցիբելը (դբ): Մեր կյանքում ձայները հիմնականում 5-20 դեցիբելի սահմաններում են։Նորման, որ կարող ենք լսել, 80 դեցիբելն է, բայց արդյունաբերական շատ քաղաքներում, աղմկոտ վայրերում ձայները հատում են 100 դեցիբելի սահմանագիծը։

3. Ինչպե՞ս են պայքարում աղմուկի դեմ:

Աղմուկի դեմ պայքարելու համար շենքերի պատերը և միջնորմները ծածկում են ձայնակլանիչ նյութերով, օգտագործում են հերմետիկ պատուհաններ, սենյակների հատակը ծածկում են գորգերով և այլն:

Ձայնի աղբյուրներ

1. Ինչպե՞ս է առաջանում ձայնը: Նկարագրե՛ք ձայնի առաջացման որևէ օրինակ:

Դիտումները ցույց են տալիս, որ ձայնի առաջացումը սերտորեն կապված է տատանումների հետ:

Ձայնի աղբյուր են տարբեր արմինների կամ նրանց մասերի տատանումները։

Նվագարանի լարը սովորական պայմաններում ձայն չի արձակում, սակայն բավական է ստիպել, որ լարը տատանվի, և մենք անմիջապես ձայն ենք լսում:

Որոշակի հաճախության մաքուր ձայն կարելի է ստանալ կամերտոն կոչվող սարքի միջոցով: 

Կամերտոնի արձակած ձայնը պայմանավորված է տատանումներով, որոնք առաջանում են այդ սարքին մուրճով հարվածելիս:

2. Մատը թեթևակի հպե՛ք ձեր կոկորդին և խոսե՛ք: Նկարագրե՛ք, թե ինչ եք զգում այդ պահին:q

Իմ կոկորդը ու մատը դողում են։

3. Որսորդները իրենց ականջը հաճախ հպում են հողին: Ինչու՞:

Որսորդը որպեսզի լավ լսի ոտնաձայնները նա ականջը դնում է հողին։

4. Մատիտով հարվածե՛ք ապակե բաժակին և նրա շուրթին հպե՛ք թելից կախված թեթև գնդիկը: Ի՞նչ եք լսում և տեսնում:

Մենք զգում ենք զնգոց։ Տեսնում ենք, որ գնդիկը շարժվում է։