3. 10-15 նախադասությամբ գրավոր պատմի՛ր ստեղծագործությունը:
Սպասում պատմվածքը գրել է Մուշեղ Գալշոյանը: Կոմիտասը դրսում քայլելիս ձյան մեջ մի դրամապանակ է գտնում, որը լինում է հնամաշ, երևում է, որ աղքատ մարդու է, որովհետև միջի գումարը մեկ մարկ է լինում:
4.Ստեղծագործությունը բաժանի՛ր հատվածների և վերնագրի՛ր:
«Բեռլինի ցուրտ և մութ տարիները»
«Դրամապանակը և Կոմիտասը»
5. Բացատրի՛ր հետևյալ արտահայտությունները՝ ցուրտը վնգստում էր, աչքերում շողաց մի կարևոր միտք:
Ցուրտ էր, քամին հիշացնում էր վնգստոցի ձայն, մտքում մի նոր միտք ծագեց:
6. Ըստ պատմվածքի գրի՛ր Կոմիտասին բնութագրող 5 հատկանիշ: Բարի, ընկերասեր, տաղանդավոր :
7.Ընտրի՛ր Կոմիտասի երգերից մեկը, լսի՛ր և 5-8 նախադասությամբ գրի՛ր տպավորություններիդ, ապրումներիդ մասին, ի՞նչ էիր զգում և մտածում երգը լսելիս: Այս աշխատանքդ տեղադրիր քո բլոգում:
Ես լսեցի Կոմիտասի «Շորոր» երգը: Երգը լսելիս մտքում սկսում եմ պարել, ինչ որ ուժ է տալիս և լսելիս պատկերացնում եմ թե Կոմիտասի հետ պարում եմ:
8. Ի՞նչ է տալիս պատումին բեռլինյան տարիների հիշողությունը:
Պատումին բեռլինյան տարիները հիշեցնում են իննսունականները, ցուրտ ու մութ տարիները, պատմությունը ավելի հետաքրքիր է դառնում:
9.Կոմիտասին ասում են՝ Հայ երգի Մեսրոպ Մաշտոց, ինչո՞ւ:
Կոմիտասին ասում են Հայ երգի Մեսրոպ Մաշտոց, որովհետև Մեսրոպ Մաշտոցը ստեղծել է տառերը, իսկ Կոմիտասը գրել է հայկական երգեր:
10.Ընտրի՛ր Կոմիտասի բանաստեղծություններից մեկը, անգիր սովորիր , չմոռանաս նաև անծանոթ բառերի բացատրությունը նայել:
417. Պատասխանե՛ք հետևյալ հարցերին. ա) a ամբողջ թիվը 3-ից մեծ է։ Արդյոք այն անպայման դրակա՞ն է։ դրական է: բ) b ամբողջ թիվը 3-ից փոքր է։ Արդյոք այն անպայման բացասակա՞ն է։ բացասական է: գ) c ամբողջ թիվը 0-ից փոքր է։ Ճի՞շտ է արդյոք, որ այն բացասական է։ ոչ դրական ոչ բացասական: դ) d ամբողջ թիվը –1-ից մեծ է։ Ճի՞շտ է արդյոք, որ այն դրական է։ բացասական է: ե) e ամբողջ թիվը –5-ից փոքր է։ Արդյոք այն անպայման բացասակա՞ն է։ բացասական է: զ) f ամբողջ թիվը 1-ից փոքր է։ Արդյոք այն անպայման բացասակա՞ն է: դրական է:
423. Հետևյալ անհավասարություններից որո՞նք են ճիշտ. ա) -6 > 3, սխալ է բ) -6 > -3, ճիշտ է գ) -6 > -7, ճիշտ է դ) -6 > 0, սխալ է ե) -6 < -14 սխալ է զ) -6 < -5։ ճիշտ է
427. Ո՞ր թվանշանները կարելի է գրել աստղանիշի փոխարեն, որպեսզի ստացվի ճիշտ անհավասարություն. ա) –25 < –29, բ) –8972 < –8672 գ) –16939 > –16937, դ) –9869 > –9868։
434. Երկու թվերի գումարը 18 է։ Եթե ավելի մեծ թվից հանենք նրա 7/8 մասը, ապա կստանանք ավելի փոքր թիվը։ Գտե՛ք այդ թվերը։ 1) 2×+×.7/8=18
390. Թվանշաններով և + կամ – նշանի միջոցով գրի՛ առեք բարձրությունները և խորությունները. ա) Արագած լեռան բարձրությունը չորս հազար իննսուն մետր է։ + 4090 բ) Մոնբլան լեռան բարձրությունը չորս հազար ութ հարյուր յոթ մետր է։ +4807
Ի՞նչ ջերմաստիճան ցույց կտա ջերմաչափներից յուրաքանչյուրը (տե՛ս նկ. 52), եթե ջերմաստիճանը՝ ա) բարձրանա 2օ -ով, բ) իջնի 1օ -ով, գ) իջնի 3օ -ով, դ) բարձրանա 4օ -ով։
ա) 1) -10 2) +9 3) +2 4) +26 5)-3
բ) 1) -13 2) +6 3) -1 4) +23 5) -6
գ) 1) -15 2) +5 3) -3 4) +21 5) -8
դ) 1) -8 2) +11 3) +4 4) +28 5) -1
Ֆուտբոլային մրցաշարի եզրափակիչ փուլ հասած թիմերի խփած և բաց թողած գնդակների վերաբերյալ տվյալներն արտացոլված են հետևյալ աղյուսակում. Բացատրե՛ք գրված թվերի իմաստները։
Բրազիլիա-խփել է 9 գնդակ
Գերմանիա-խփել է 7 գնդակ
Ավստրիա-բաց է թողել 6 գնդակ
Ուրուգվայ-բաց է թողել 10 գնդակ
Բազմահարկ շենքի տակ` առաջին հարկից երկու հարկ ներքև, ավտոկայանատեղ կա: Ո՞ր հարկում է ապրում այն մարդը, որը տուն հասնելու համար ավտոկայանատեղից բարձրանում է 11 հարկ
Однажды отец богатой семьи решил взять своего маленького сына в деревню, на ферму, чтобы показать сыну насколько бедными могут быть люди. Они провели день и ночь на ферме у очень бедной семьи. Когда они вернулись домой, отец спросил своего сына:
— Как тебе понравилось путешествие?
— Это было замечательно, папа!
— Ты увидел, насколько бедными могут быть люди? — спросил отец.
— Да.
— И чему ты научился из этого?
Сын ответил:
— Я увидел, что у нас есть собака в доме, а у них четыре пса. У нас есть бассейн посреди сада, а у них — бухта, которой не видно края. Мы освещаем свой сад лампами, а им светят звёзды. У нас патио на заднем дворе, а у них — целый горизонт.
Отец лишился дара речи после этого ответа сына.
А сын добавил:
— Спасибо, папа, что показал мне, насколько богаты эти люди!
Մի օր հարուստ ընտանիքի հայրը որոշեց վերցնի իր փոքր տղային անտառ, ֆերմա, որպեզի ցույց տա տղային, թե իչքան կարող է մարդ աղքատ լինի: Նրանք անցկացրեցին առավոտից մինչև գիշեր ֆերմայում շատ աղքատ ընտանիքների հետ: Երբ նրանք վերադարձան տուն, հայրը հարցրեց տղային:
—Ոնց էր դուրդ եկավ ճամբորթյուցունը:
—Դա շատ հիանալի էր հայրիկ:
—Դու զարմացար, թե իչքան կարող է աղքատ լինել մարդ:
—Այո:
— Ինչու դու սկսեցիր հենց սրանից:
Պատասխանեց տղան:
—Ես տեսա, որ մենք տանը շուն ունենք, իսկ նրանք չորս շուն: Մենք ունենք լողավազան պարտեզի մեջտեղում, իսկ նրանք ունեն մի ծովածոց, որի եզրը չի երևում: Մենք լուսավորում ենք մեր այգին լամպերով, և աստղերը փայլում են դրանց վրա: Մենք ունենք բակ, իսկ նրանք մի ամբողջ հորիզոն ունեն:
Հայրը որդու այս պատասխանից հետո անխոս էր:
Տղան ավելացրեց
—Շնորակալություն, պապ, որ ցույց տվիր, թե իչքան հարուստ էին այդ մարդիկ
1. Ի՞նչ է այրումը: Ինչո՞վ է ուղեկցվում այն: Այրումը քիմիական ռեակցիա է։ Այն ուղեկցվում է ջերմաստիճնի և լույսի անջատումով 2. Հրդեհը հանգցնելու ի՞նչ միջոցներ գիտեք: Փրփուր և ավազ: 3. Ինչպե՞ս կվարվեք, եթե բնակարանում գազի հոտ զգաք: Ես կանջատեմ գազը և կբացեմ պատուհանը:
Ժամացույցը հազարամյակների պատմություն ունի։ Հազարամյակներ շարունակ մարդիկ տարբեր հարմարանքներ են հորինել ՝ ժամանակը չափելու և նրան հետևելու համար։ Ժամանակը չափելու հաշվարկման վաթսունական համակարգի կիրառումը հորինվել է Շումերում մոտավորապես մթա 2000 թ։ Հին Եգիպտոսում օրը բաժանում էին երկու 12-ժամյա պարբերության, կիրառելով մեծ Կոթողներ Արեգակին հետևելու համար։ Հնարավոր է առաջին անգամ այնտեղ է հորինված եղել ջրի ժամացույցը։ Համարվում է, որ չինական Շան դինաստիան կիրառել է ջրի ժամացույցը մոտավորապես նույն ժամանակահատվածում` վերցնելով գյուտը Միջագետքից։
1. Ծնվել է Թուրքիայի Քյոթահիա քաղաքում: Տանը խոսում էին միայն թուրքերեն։ Հայրը կոշկակար էր, մայրը՝ գորգագործ: Երկուսն էլ բնատուր հրաշալի ձայն ունեին ու սիրում էին երաժշտությունն ու երգը:
2. Երբ Կոմիտասը ծնվեց, մայրը 16 տարեկան էր:
3. Կոմիտասը 6 ամսական էր, երբ մահանում է մայրը, իսկ տասը տարեկանում կորցնում է նաև հորը: Կոմիտասին դաստիարակել է հորական տատը: Դասարանցիների պատմելով՝ նիհար ու գունատ տղա էր, խոհեմ ու բարի։ Վատ էր հագնվում: Սողոմոնին հաճախ տեսնում էին լվացքատան սառը քարերին քնած։
4. Հիանալի երգում էր: Քյոթահիայում նրան անվանում էին «Թափառական փոքրիկ երգիչ»։
5. 1881թ. Գևորգ կաթողիկոսի հրահանգով Գևորգ վարդապետը մեկնում է Քյոթահիա՝ մի որբ աշակերտ գտնելու: 20 երեխաների միջից ընտրվում է Սողոմոնը: Հոկտեմբերին մեկնում են Էջմիածին՝ հանդիպելու Կաթողիկոսին: Կաթողիկոսը սկսում է խոսել հայերեն, Սողոմոնը ոչինչ չի հասկանում. Քյոթահիայում հայերեն խոսելն արգելված էր, տղան միայն թուրքերեն գիտեր: Բարկացած կաթողիկոսն ասում է, որ եթե հայերեն չգիտի, ուրեմն այդտեղ անելիք չունի: (Ճեմարանում կրթությունը հայերեն լեզվով էր): Սողոմոնն էլ ասում է. «Ես էլ եկել եմ սովորելու»: Ու երգում է «Լույս Զվարթ» երգը՝ առանց բառերը հասկանալու: Կաթողիկոսը չի կարողանում զսպել արցունքները:
Կոմիտաս | 1869-1935թթ., Թուրքիա
25 հետաքրքիր փաստ Կոմիտաս Վարդապետի կյանքից
1. Ծնվել է Թուրքիայի Քյոթահիա քաղաքում: Տանը խոսում էին միայն թուրքերեն։ Հայրը կոշկակար էր, մայրը՝ գորգագործ: Երկուսն էլ բնատուր հրաշալի ձայն ունեին ու սիրում էին երաժշտությունն ու երգը:
2. Երբ Կոմիտասը ծնվեց, մայրը 16 տարեկան էր:
3. Կոմիտասը 6 ամսական էր, երբ մահանում է մայրը, իսկ տասը տարեկանում կորցնում է նաև հորը: Կոմիտասին դաստիարակել է հորական տատը: Դասարանցիների պատմելով՝ նիհար ու գունատ տղա էր, խոհեմ ու բարի։ Վատ էր հագնվում: Սողոմոնին հաճախ տեսնում էին լվացքատան սառը քարերին քնած։
4. Հիանալի երգում էր: Քյոթահիայում նրան անվանում էին «Թափառական փոքրիկ երգիչ»։
5. 1881թ. Գևորգ կաթողիկոսի հրահանգով Գևորգ վարդապետը մեկնում է Քյոթահիա՝ մի որբ աշակերտ գտնելու: 20 երեխաների միջից ընտրվում է Սողոմոնը: Հոկտեմբերին մեկնում են Էջմիածին՝ հանդիպելու Կաթողիկոսին: Կաթողիկոսը սկսում է խոսել հայերեն, Սողոմոնը ոչինչ չի հասկանում. Քյոթահիայում հայերեն խոսելն արգելված էր, տղան միայն թուրքերեն գիտեր: Բարկացած կաթողիկոսն ասում է, որ եթե հայերեն չգիտի, ուրեմն այդտեղ անելիք չունի: (Ճեմարանում կրթությունը հայերեն լեզվով էր): Սողոմոնն էլ ասում է. «Ես էլ եկել եմ սովորելու»: Ու երգում է «Լույս Զվարթ» երգը՝ առանց բառերը հասկանալու: Կաթողիկոսը չի կարողանում զսպել արցունքները:
Կ. Պոլիս, 1912թ.Բեռլին, 1896թ.Բեռլին, 1896թ.Գևորգյան ճեմարանի սան, 1890թ.Վաղարշապատ, 1901թ., Տիրայր Վարդապետի հետԵրևան, 1901թ.Կ. Պոլիս, 1912թ.Բեռլին, 1896թ.
PreviousNext
6. ժողովրդական երգերի նրա առաջին՝ «Շար Ակնա ժողովրդական երգերի» հավաքածուն ներառում էր սիրային, հարսանեկան, օրորոցային ու պարային 25 երգ։ Էջմիածնի պահպանողական հոգևորականները չէին թաքցնում իրենց դժգոհությունը, հալածում էին Կոմիտասին և հեգնանքով անվանում «սեր երգող քահանա»։
7. Երբ Սողոմոնը ձայնագրում էր Էջմիածնի շրջակայքի գյուղերում երգվող երգերը, գյուղացիները նրան տվել էին «Նոտայի Վարդապետ» անունը:
8. Մի օր դաշտում քայլելիս լսում է էշի զռոցը: Անմիջապես մի թղթի կտոր է վերցնում և սկսում ձայնագրել ու հանդիմանում է էշին, թե. «Ա՛յ ապուշ, սխալ ես զռում, զռալ էլ չգիտես, այդպես չեն զռա»:
9. Սողոմոն Սողոմոնյանը օծվել է 7-րդ դարի նշանավոր բանաստեղծ, շարականների հեղինակ Կոմիտաս կաթողիկոսի անունով:
10. Բեռլինի կայսերական համալսարանի ուսման վարձը օգնում էին հոգալ Խրիմյան Հայրիկն ու Ալեքսանդր Մանթաշյանը, բայց քանի որ այլ միջոցներ չուներ, Կոմիտասը ստիպված էր կրճատել սնունդը՝ օրական սնվելով մեկ անգամ կամ առհասարակ հրաժարվելով սննդից:
11. Համերգներից մեկի ժամանակ հաջողվում է հավաքել այդ ժամանակների համար աներևակայելի գումար` 1000 ոսկեդրամ: Ողջ հասույթը Կոմիտասը նվիրաբերում է ազգային հիվանդանոցին:
12. Խոսում էր Հայաստանի տարբեր բարբառներով:
13. Անչափ գեղեցիկ ձեռագիր ուներ, նոտագրում էր առանց ջնջումների:
14. Բծախնդիր էր մաքրության հարցում: «Անոր թխորակ դեմքը, սեփ սև մազերը մաքրության մեջ միշտ կփայլեին: Մեծ խնամք կտաներ իր հագուստներուն մաքրությանը»: «Երկար ժամեր ճամփորդելե վերջ, երբ կվերադառնայինք փոշեթաթախ վիճակով, ան մինչև բոլորովին չմաքրվեր՝ չէր կրնար ճաշել, նույնիսկ ամենաքաղցած վիճակին մեջ», – պատմում էին մտերիմները:
15. Կոմիտասը չէր խմում, չէր ծխում: Ամառ, թե ձմեռ՝ քնում էր մշտապես բաց պատուհանով: Պառկում էր ուղղակի հատակին՝ առանց ներքնակի ու բարձի:
16. Վաղարշապատում չկային ակումբներ, թատերական ներկայացումներ ու հասարակական միջոցառումներ: Փոխարենը շաբաթական մեկ-երկու անգամ ուսուցիչներով հավաքվում էին ընկերներից մեկի տանը՝ ուրախանալու: Հավաքների ամենաուրախ անդամներից մեկը Կոմիտասն էր: Նա շատ սրամիտ ու կենսուրախ, հումորի ծով մարդ էր՝ օժտված էր կատակերգակ դերասանի հատկություններով:
17. Մտերմիկ հավաքույթների ժամանակ Հրաչյա Աճառյանն ու Կոմիտասը հաճախ երկուսով ներկայացնում էին Հակոբ Պարոնյանի «Բաղդասար աղբար»-ի այն տեսարանը, երբ ազգային ժողովի անդամները դռնից ներս մտնելիս երկար-բարակ իրար համեցեք էին ձոնում: Հաճախ տեսարանը զարգացնելով՝ ծաղրանքի բարձրագույն աստիճանի էին հասցնում՝ զվարճացնելով իրենց ընկերներին, որոնք էլ հաճախ խնդրում էին կրկնել այդ տեսարանը:
18. Տաղանդավոր պարող էր: Ճեմարանի հավաքույթների ժամանակ ներկաների խնդրանքով կատարում էր իր ծննդավայրից սովորած թուրքական պարերը: Պարում էր տղամարդկանց խիզախ, խրոխտ, մարտական սուրով պարերից մինչև շինական կանանց պարերը` ձայնի հարազատ ելևէջումներով ու մարմնի ու ձեռքերի նուրբ շարժումներով:
19. Սիրում էր նարդի խաղալ ուժեղ խաղացողների հետ: Խաղընկերներից մեկն էլ ճեմարանի մաթեմատիկայի ուսուցիչ Կարապետ Տերյանն էր: Կոմիտասը խաղում էր արագ, երկու ձեռքով, իսկ խաղընկերը մաթեմատիկական հաշվարկներ էր անում ու դանդաղում: Հաղթելու դեպքում Կոմիտասը խաղակցին ասում էր. «Դե, գնա, բաբայիդ բարև արա», իսկ երբ պարտվում էր, վեր էր թռչում ու գնում վազվզելու երեխաների հետ:
20. Սիրում էր ժամանակակից իրեր. ուներ կնիքներ, այցեքարտ, անվանական ծրար:
21. Իր սիրելի սաներին ու մտերիմներին անվանում էր «քէրթէնքէլէ»՝ մողես, և ինքն էլ մողեսի տեսքով կրծքազարդ ուներ:
22. Ազատ ժամերին սիրում էր քայլել բացօթյա դաշտերում. «Ես սակավ ուտելիքով կապրիմ, բայց առանց օդ ծծելու՝ երբեք. իմ առաջին սնունդը ազատ օդի մեջ զբոսնելս է»:
23. Կոմիտասը շատ էր սիրում ծաղիկներ: Նրա բնակարանը միշտ զարդարված էր թարմ ծաղիկներով՝ իր սիրած վարդերով ու մեխակներով, որոնք սենյակը լցնում էին անուշ բույրով:
24. Մտերիմ էր իր աշակերտների հետ. չէր խուսափում անգամ նրանց հետ կատակելուց: Սակայն դասերին ու փորձերի ժամանակ խիստ էր ու պահանջկոտ:
25. Եվ վերջում որպես բոնուս պատմություն մեր օրերից՝
Դեթրոյթում հայ մի կին բանկում նստած սպասելիս է լինում, միջին տարիքի սևամորթ մի կին է գալիս փոքր տղայի հետ, կողքին նստում, ու էս հայը հա լսում է, թե ոնց է սևամորթը պարբերաբար սաստում տղային՝ կանչելով. – Գըմայդաս, Գըմայդաս, թե բա՝ come here, ում հետ եմ, այ տղա, Գըմայդաս: Կինը հետաքրքրվում է, թե բա՝ կներեք, ի՞նչ է Ձեր տղայի անունը: Սևամորթը, թե բա՝ Գըմայդաս: Հայ կինն ասում է. «Վայ, ինչ հետաքրքիր է: Գիտե՞ք, մենք մի կոմպոզիտոր ունենք, անունը՝ Կոմիտաս»: Սև կինն էլ, թե բա՝ մեր Գըմայդասն էլ է շատ հայտնի սևամորթ կոմպոզիտոր, ասեմ ավելին՝ մերն էնքան հայտնի է, որ մերի արձանը Դաունթաունում է դրած:
Վերջում պարզվում է, որ Դաունթաունում մե՛ր Կոմիտասի արձանն է դրած, պարզապես բրոնզից, հետևապես՝ սեփ-սև:
Ես փոքր ժամանակ շատ էի սիրում խաղալ տարբեր խաղեր և շատ եմ սիրել կենդանիներ: Երբ ձյուն էր գալիս, ես մայրիկիս հետ իջնում էի բակ, խաղում էի ձյունով։ Ես շատ էի սիրում ձյուն: Ես փոքր ժամանակ երազում էի դառնալ երգչուհի, բայց հիմա ես ուզում եմ դառնակ կինոլոգ։
Էվելինա Հակոբյանի ուսումնական բլոգը 